Gevulde koek – Amandelen op hun best
Iedere Nederlander heeft ze weleens op, ofwel bij oma, ofwel thuis; de gevulde koek. Ook dit is een koek waar de rechtstreekse vertaling wellicht de wenkbrauwen doet fronzen bij buitenlanders. Deze koek zal niet zo bekend zijn in het buitenland als een stroopwafel, maar desalniettemin één van Nederlands favoriete lekkernijen bij de koffie.
Wat is een gevulde koek?
Eigenlijk hoeven we dat niet meer uit te leggen lijkt ons, maar voor de volledigheid: een gevulde koek is een ronde koek gevuld met amandelspijs. Ook cakevulling wordt weleens gebruikt. De koek heeft een diameter van ongeveer 10 centimeter en in het midden van de koek vinden we vaak een halve amandel. Goedkopere varianten bevatten vaak een vulling van banketbakkersspijs. Gevulde koeken worden vaak bij de koffie gegeten, al is ’t ook een populair product bij stationskiosken en op tankstations. De naam van de koek hoeven we waarschijnlijk niet uit te leggen. In andere delen van het land zijn er andere naamgevingen voor de koek. Zo zien we in de kop van Noord-Holland, Noord-Brabant en Salland de benaming ‘vulkoek’, terwijl in Zuid-Nederland ook weleens ‘gevuld heertje’ of ‘gevulde herenkoek’ gebruikt wordt. Dit doen ons vermoeden dat de koek een soort luxe traktatie is.
Geschiedenis gevulde koek
De koek is typisch Nederlands, al is het hoofdbestandsdeel de amandel dat niet. In vele landen is de amandel namelijk een ingrediënt dat dikwijls deel uitmaakt van de banketbakkerij – in de Middeleeuwen werd de amandel zowel in de Arabische als Spaanse keuken veel gebruikt. De gevulde koek echter niet, deze is typisch Nederlands. We kunnen echter geen grote geschiedenis over de eerste gevulde koek, in 1510 werd in Brussel voor het eerst amandelspijs gezien in een Nederlands receptenboek. We vermoeden dat rond die tijd dan ook voor het eerst een variant op de koek bedacht en/of gebakken werd.
Varianten op de gevulde koek
Veel Nederlandse koeken zijn vergelijkbaar met de gevulde koek, zowel qua smaak, als qua bereidingswijze. Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld kano’s – deze zijn rechthoekig, met ronde uiteinden. Een rondo (ook wel Amsterdammertje) wordt in een vorm gebakken – boven en onder wordt een koekvorm gebruikt, het midden wordt gevuld met amandelspijs.
